5. Sınıf Yazılı Çözümü

Konu Özetli Etkinlik Kitabı ÜNİTE SINIF SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM VE GERİ DÖNÜŞÜM 5. 184 07 Atıkların Sınıflandırılması, Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi ■ Atık, kullanım süresi dolan ve ortamdan uzaklaştırılması gereken maddelerdir. Ev, okul, iş yeri gibi yaşam alanlarında her gün çok sayıda atık oluşur. Geri dönüştürülebilen maddeler ayrıldıktan sonra kalan, dönüşümü mümkün olmayan malzemelere çöp denir. Evsel atıklar , evde kullanılan ve artık işlevini yitirmiş maddelerdir. Bunlar katı (plastik, cam, metal, kâğıt, besin artıkları vb.) ve sıvı (deterjanlı su, sıvı yağ vb.) olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca, geri dönüştürülebilen ve geri dönüştü- rülemeyen olmak üzere de sınıflandırılır. ■ Geri dönüşüm, uygun atıkların işlemden geçirilerek ham maddeye dönüştürülmesi ve yeniden üretimde kullanılmasıdır. Bu süreç; doğal kaynakların korunması, enerji tasarrufu, atık miktarının azaltılması ve ülke ekonomisine katkı sağlaması açısından oldukça önemlidir. Aynı zamanda iş olanakları da yaratır. ■ Geri dönüşümü olmayan atıklar arasında çürüyebilen organik atıklar (yemek artıkları, bozulmuş gıdalar), yanmış odun/kömür külleri, ampul, motor yağı, karbon kâğıdı, antifriz kapları gibi maddeler bulunur. ■ Bazı özel atık türler: Atık piller , çevreye ve toprağa zararlı maddeler içerir, bu yüzden özel kutularda toplanmalı ve imha edilmelidir. Bu konuda TAP (Taşı- nabilir Pil Üreticileri Derneği) çalışır. Atık yağlar , özellikle lavaboya dökülmemeli, biriktirilip lisanslı toplayıcılara verilmelidir. Geri dönüşümde sabun, biyodizel vb. üretiminde kullanılabilir. Tıbbi atıklar , sağlık kurumlarında oluşur (şırınga, kan bulaşmış malzemeler vb.) ve insan sağlığına zararlıdır. Özel yöntemlerle toplan- malı ve imha edilmelidir. ■ Sıfır atık; atık oluşumunu en aza indirmeyi, kaynakları verimli kullanmayı, geri dönüşümü artırmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. İlk adım, gereksiz tüketimi azaltmaktır. Örneğin, bez torba kullanımı poşet ihtiyacını azaltır. Sıfır Atık Projesi, geri dönüştürülebilir ürünlerin kulla- nımını teşvik ederken, zararlı ve dönüşemeyen ürünlerin kullanımını da sıfıra indirmeyi amaçlar. ■ Geri kazanım, atıkların fiziksel/kimyasal işlemlerle ham maddeye dönüştürülmesidir. ■ İleri dönüşüm, atıkları farklı tasarımlarla sanatsal ya da işlevsel yeni ürünlere dönüştürür. ■ Yeniden kullanım, bir ürünün aynı amaçla tekrar kullanılmasıdır. ■ Bu süreçler sayesinde hem atıklar değerlendirilir hem de çevre kirliliği ve kaynak israfı azaltılır. Atık yönetimiyle ilgili sorumlu kuruluşlar: TAP (Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği): Atık pillerin toplanması ve imhası. ÇEVKO (Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı İktisadi İşletmesi): Ambalaj atıklarının kontrolü. AGED (Atık Kâğıt ve Geri Dönüşümcüler Derneği): Atık kâğıtların geri dönüşümü. PETDER (Petrol Sanayi Derneği): Atık motor yağlarının toplanması ve geri kazanımı. ADIM 19 - Evsel Atıklar ve Geri Dönüşüm