5. Sınıf Yazılı Çözümü

Konu Özetli Etkinlik Kitabı TEMA SINIF İSTATİSTİKSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ 5. 146 05 1. Bir oyuncak firması, kendi mağazasından alışveriş yapan 30 anneye “Çocuklar için en faydalı aktivite nedir?” diye soruyor. Anket so- nucunda “kendi oyuncakları ile oynamak” cevabı en yüksek çıkıyor. Firma da “Annelerin %90’ı, çocuklar için en faydalı aktivitenin bizim oyuncaklarımızla oynamak olduğunu düşünüyor!” diye bir reklam yapıyor. Bu reklamdaki bilginin güvenilir olmamasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Anketin oyuncak firması tarafından yapılması. B) Soruların annelere sorulmuş olması. C) Araştırma grubunun sadece 30 kişiden oluşması ve taraflı olması. D) Ankette oyuncaklarla ilgili bir soru olması. 2. Efe, kantin sırasında önündeki 4 arkadaşının da simit aldığını görüyor. Hemen sınıf öğretmenine koşarak, “Öğretmenim, bugün okuldaki bütün öğrencilerin canı simit çekmiş, kantinde sadece simit satılıyor!” diyor. Efe’nin bu cümleyi kurarken yaptığı hata aşağıdakilerden hangisidir? A) Nedensellik Hatası B) Genelleme Hatası C) Çıkar Çatışması D) Eksik Bilgi ADIM 13 - İstatistiksel Araştırmayı Yorumlama Veri Kontrolündeki Hatalar A) Örneklem Yanlılığı: Sadece belirli bir gruba sormak. Örnek: Okul gezisinin nereye yapılacağını sadece 5-A sınıfına sormak. B) Genelleme Hatası: Küçük bir grubun fikrini herkesin fikri gibi göstermek. Örnek: 3 arkadaşım kırmızı rengi seviyor diye, “Tüm çocuklar kırmızıyı sever” demek. C) Nedensellik Hatası: İki olay arasında yanlış bağlantı kurmak. Örnek: “Yazın dondurma satışı da, denize giren insan sayısı da artıyor. Demek ki dondurma yemek insanları yüzmeye teş- vik ediyor.” (Hayır, ikisinin de sebebi havanın sıcak olmasıdır.) D) Eksik Bilgi: Önemli detayları (kaç kişiye sorulduğu gibi) söy- lememek. Örnek: “Diş macunumuz dişleri %90 daha beyaz yapıyor!” (Kaç kişi üzerinde denendiği belirtilmemiş.) E) Çıkar Çatışması: Araştırmayı yapanın kendi çıkarına göre so- nuç açıklaması. Örnek: Bir şekerleme firmasının “Şeker yemek çocukları daha mutlu eder” araştırması yayınlaması. Veri Kontrolü Nedir? ■ İnternette veya televizyonda gördüğümüz bilgilere hemen inanmak yerine, onların doğruluğunu sorgulamaya veri kont- rolü denir. Bir Bilgiyi Kontrol Ederken Sorulacak Dedektif Soruları: ■ Kaç kişiye sorulmuş? (Sayı yeterli mi?) ■ Kimlere sorulmuş? (Sadece belirli bir grup mu, yoksa farklı insanlar mı?) ■ Veri nereden toplanmış? (Güvenilir bir kaynak mı?) ■ Sorular nasıl sorulmuş? (Yönlendirici veya taraflı mı?) Örnek Durum: Bir haberde “Gençlerin %80’i sabah kahvaltısı yapmıyor!” deniyor. ■ Kontrol: Ama bu araştırma sadece uykuyu seven ve okula geç kalan 20 lise öğrencisine sorulduysa, bu sonuç tüm genç- ler için güvenilir değildir.