5. Sınıf Yazılı Çözümü

Konu Özetli Etkinlik Kitabı ÜNİTE SINIF EVİMİZ DÜNYA 5. 32 02 Doğal Çevre Nedir? Doğal çevre, insan etkisi olmadan var olan çevredir. Örnekler: • Dağlar • Ormanlar • Akarsular • Göller • Toprak Beşerî (İnsani) Çevre Nedir? Beşerî çevre, insanların yaptığı ya da değiştirdiği çevre unsur- larıdır. Örnekler: • Binalar • Yollar • Köprüler • Tarlalar • Parklar • Sanayi bölgeleri Değişim Nasıl Olur? Yaşadığımız şehirde hem doğal hem de beşerî çevre zamanla değişebilir. Bu değişim: Neden Olur? • Nüfus artışı • İklim değişikliği • Teknolojik gelişmeler • Tarım, sanayi ve ulaşım faaliyetleri • Orman yangınları veya sel gibi doğal afetlerden kaynaklı olur. Ne Sonuç Doğurur? • Yeni yerleşim alanları oluşur. • Doğal alanlar daralır veya bozulur. • Ulaşım kolaylaşır ama trafik artabilir. • Tarım alanları azalabilir. • Kültürel ve sosyal yapı değişebilir. Örneklerle Anlayalım • Denizli’de sanayi tesislerinin artması beşerî çevreyi geliştirir- ken, hava kirliliğini de artırabilir. • Ormanlık alanlara yeni konutların yapılması doğaya zarar verirken, yerleşim alanlarını büyütür. • Baraj yapımıyla akarsu yönü değişebilir ve bazı yerleşim yer- leri taşınmak zorunda kalabilir. Çevremizde Bulunan Doğal Varlıklar Göl: Kara üzerinde bulunan, doğal ya da yapay çukurluklarda biriken durgun su kütlesidir. Van Gölü, Tuz Gölü gibi. Deniz Okyanuslara bağlı veya onlardan ayrılmış, büyük tuzlu su kütle- leridir. Karadeniz, Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi. Orman Ağaçlar, çalılar, otlar ve diğer bitki türleriyle kaplı geniş doğal alanlardır. Belgrat Ormanı gibi. Dağ Çevresine göre yüksek olan, zirvesine doğru yamaçları eğimli yeryüzü şekilleridir. Ağrı Dağı, Toros Dağları gibi. Vadi Akarsuların yatağını aşındırarak oluşturduğu yeryüzü şekilleri- dir. Rize Fırtına Vadisi, Artvin Çoruh vadisi gibi. Ova Akarsular tarafından derin yarılmış, çevresine göre alçak olan düzlüklerdir. Konya Ovası, Bafra Ovası, Çukurova gibi. Çevremizde Bulunan Beşerî Varlıklar Müze Tarih, sanat veya bilim gibi alanlara ait eserlerin sergilendiği ve korunduğu yerdir. Örnek olarak Topkapı Sarayı ve İstanbul Arkeoloji Müzesi verilebilir. Türbe Önemli bir kişinin mezarı üzerine, ona saygı amacıyla inşa edi- len, genellikle kubbeli ve üstü kapalı yapıdır. Mevlâna Türbesi ve Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi gibi. Antik Kent Arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılan, geçmiş medeniyetlere ait eski yerleşim yerleridir. Efes ve Aspendos Antik Kenti gibi. Bedesten Osmanlı zamanında tüccarların ticaret yaptığı, kapalı ve kubbeli çarşılara verilen addır. Adana ve Ankara’da örnekleri bulun- maktadır. Kale Savaş ve savunma amacıyla, insanları korumak için surlarla çevrili ve yüksek olarak inşa edilen yapılardır. Anadolu ve Ru- meli Hisarı, Van Kalesi gibi. Cami Müslümanların ibadet ettiği, içinde namaz kılınan ve minaresi olan dini yapılardır. Sultanahmet ve Selimiye Cami gibi. ADIM 05 - Yaşadığımız İlde Doğal ve Beşerî Çevredeki Değişim