5. Sınıf Yazılı Çözümü

Konu Özetli Etkinlik Kitabı ÜNİTE FEN BİLİMLERİ KUVVETİ TANIYALIM 73 02 ADIM 06 - Kütle ve Ağırlık İlişkisi ■ Günlük hayatta kütle ve ağırlık ifadeleri sıkça kullanılır ancak bazen birbiri ile ka- rıştırılır. Havada serbest bırakılan kalemin aşağı doğru inmesi de Dünya’nın çekim kuvvetinin etkisiyle olur. ■ Yerkürenin (Dünya) üzerindeki cisimlere uyguladığı bu çekim kuvvetine yer çeki- mi kuvveti denir. Yer çekimi kuvveti, Dünya’nın yüzeyinden uzaklaştıkça azalırken Dünya’nın yüzeyine yaklaştıkça artar. ■ Dünya kutuplardan basık ekvatordan şişkin olduğu için ekvator Dünya’nın merkezi- ne daha uzak, kutuplar ise daha yakındır. Bu nedenle ekvatorda yer çekim kuvveti kutuplara göre daha azdır. Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe yer çekimi kuv- veti artar. Kutuplardan ekvatora doğru gidildikçe yer çekim kuvveti azalır. ■ Ağırlık : Dünya üzerinde cisimlere etki eden yer çekimi kuvvetidir. Birimi ‘ Newton ’dur ve ‘ N ’ harfi ile gösterilir. ■ Uluslararası Birim Sistemi’nde (SI) ağırlık ‘ G ’ harfi ile gösterilir. ■ Ağırlık bir kuvvettir. Dinamometre ile ölçülür. Cisim yeryüzünden uzaklaştıkça ağır- lığı azalır. Yer çekimi kuvvetinin arttığı yerlerde ağırlık artar. ■ Kütle : Bir cismin değişmeyen madde miktarına kütle denir. Uluslararası Birim Siste- mi’nde (SI) birimi kilogram (kg) veya gram (g) dır. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Madde miktarında değişme olmaksızın maddenin yerini değiştirmekle kütle değiş- mez. Örneğin; bir cismin kütlesi Dünya’da ve Ay’da birbirine eşittir. Kütle ve Ağırlık Kavramlarının Karşılaştırılması ■ Dünya’da 1 kilogram ağırlık olarak yaklaşık 10N’a karşılık gelir. 1kg @ 10N ■ Kütle arttıkça ağırlık da artar. Çünkü kütle ve ağırlık doğru orantılı değişir. ■ Yeryüzünde ağırlığın yönü daima Dünya’nın merkezine doğrudur. Kütlenin herhan- gi bir yönü yoktur. ■ Dağın zirvesine çıkıldıkça ağırlık azalır, kütle değişmez. ■ Gezegenin kütlesi arttıkça üzerinde ölçülen ağırlık değeri de artar. ■ Dünya’da 120 kg olan bir insanın kütlesinin Ay’daki kütlesi yine 120 kg’dır. Dün- ya’daki yer çekimi Ay’daki yer çekiminin yaklaşık 6 kattır. Bunu Dünya’daki ağırlığını 6’ya bölerek bulabiliriz. Yer çekimi kuvveti cisimleri Dünya’nın merkezine doğru çeker. Uzaya gönderilen uzay roketi yeryüzünden uzaklaştıkça yer çekimi kuvveti azalır. B A Dağın alt noktasından yukarılara doğru çıkıldıkça yer çekimi kuvveti azalır. Eşit kollu terazi Dinamometre A ğ ı r l ı k a r t a r A ğ ı r l ı k a z a l ı r A ğ ı r l ı k a r t a r A ğ ı r l ı k a z a l ı r