6. Sınıf Konu Özeti Etkinlik

Konu Özetli Etkinlik Kitabı ÜNİTE FEN BİLİMLERİ MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ 189 05 Isı Etkisiyle Maddelerde Meydana Gelen Değişimler: Genleşme ve Büzülme Isı aldığında Isı verdiğinde ■ Isı, sıcak maddeden soğuk maddeye doğru aktarılan bir enerji türüdür. Maddeler ısı aldığında ya da verdiğinde fiziksel özelliklerinde değişiklikler meydana gelebilir. ■ Maddelerin ısı aldığında boyutlarının (hacimlerinin) artmasına genleşme denir. Genleşme sırasında maddenin kütlesi değişmez, sadece tanecikler arası mesafe artar. Katı, sıvı ve gaz hâlindeki maddelerin tamamı ısı aldı- ğında genleşir. ■ Günlük Hayattan Örnekler: Yazın elektrik tellerinin sarkması, metal kapaklı kavano- zun kapağının sıcak suyla açılması, demiryollarında boşluk bırakılması, araba mo- torlarının çalıştıktan sonra genleşmesidir. ■ Maddelerin ısı kaybettiğinde (soğuduğunda) boyutlarının küçülmesine büzülme de- nir. Genleşmenin tersidir. Maddelerin tanecikleri birbirine yaklaşır. Katı, sıvı ve gaz maddelerin hepsi büzülme gösterir. ■ Bir maddenin diğer maddelerden farklı olduğunu anlamaya yarayan özellikler mad- denin ayırt edici özellikleridir. Eşit uzunluk ve kalınlıktaki farklı saf katı çubuklar özdeş ısıtıcılarla eşit süre ısıtılırsa çubukların genleşme miktarları farklı olur. Bu yüzden genleşme ve büzülme özelliği maddelerin ayırt edici özelliklerindendir. Yaz mevsimi Kış mevsimi ADIM 10 - Genleşme ve Büzülme 1. Genleşme nedir? 2. Kışın elektrik telleri neden gergin olur? 3. Termometrede sıvı neden yukarı çıkar? 4. Şeffaf bir cam şişenin ağzına balon geçiriliyor. Şişe sıcak su dolu kaba yerleştirildiği ve balon şişmeye başladığı gösteril- miştir. Soğuk su Sıcak su Buna göre bu deneyde balonun şişmesinin nedeni nedir? Maddelerin ısı aldığında hacminin artmasına genleşme denir. Çünkü hava soğuduğunda teller büzülür. Çünkü ısı alan sıvı genleşerek yükselir. Şişe içindeki hava ısı aldığında genleşir, yer kaplaması artar ve balonu şişirir.