6. Sınıf Konu Özeti Etkinlik

Konu Özetli Etkinlik Kitabı ÜNİTE SINIF MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ 6. 192 05 ADIM 11 - Maddenin Hâl Değişim Noktaları Maddenin Hâl Değişim Noktaları Maddelerin Hâl Değişim Noktaları: Erime, Donma ve Kaynama Saf madde Saf olmayan madde ■ Aynı cins taneciklerden oluşan maddeler saf madde , farklı cins taneciklerden oluşan maddeler s af olmayan madde lerdir. ■ Maddeler ısı alarak ya da ısı vererek katı, sıvı ve gaz hâlleri arasında geçiş yapabilir. Bu geçişe hâl değişimi denir. Bu olaylar sırasında maddenin tanecik yapısı ve kütlesi değişmez, sadece tanecikler arasındaki mesafe ve hareketlilik değişir. ■ Erime: Bir maddenin katı hâlden sıvı hâle geçmesine erime denir. Her saf maddenin belirli bir erime noktası vardır. Örnek: Saf buz 0 °C’de erir. Katı hâlde ısı alan buz, sıcaklığı sabit kalmasına rağmen tamamen sıvıya dönüşene kadar erimeye devam eder. ■ Donma: Bir sıvının ısı kaybederek katı hâle geçmesi olayına donma denir. Donma noktası, maddenin erime noktası ile aynıdır. Örnek: Su 0 °C’de donar. Donma süresince sıcaklık sabit kalır çünkü madde hâl değiştirirken ısıyı taneciklerin düzenlenmesinde kullanır. ■ Kaynama: Bir sıvının, her yerinden buharlaşarak gaz hâline geçmesi olayına kaynama denir. Kayna- ma, sıvının her noktasında gerçekleşir (yüzeydeki buharlaşmadan farklıdır). Örnek: Saf su 100 °C’de kaynar. Kaynama noktası, maddeden maddeye değişir ve sabittir. ■ Erime, donma ve kaynama noktalarında sıcaklık sabit kalır çünkü ısı, taneciklerin düzenini değiştirmede kullanılır. Saf maddelerin hâl değiştirme sıcaklıkları sabittir; karışımlarda bu değerler değişken olabilir. Hâl değişimi sırasında maddenin sıcaklığı değil, fiziksel hâli değişir. Erime Noktası Deneysel Gözlem: ■ Deney Malzemeleri: Buz parçaları, cam beher, termometre, kronometre ■ Deney: Buz içeren beher bir ısıtıcıya konur. Termometre ile sıcaklık her dakika ölçülür ve tablo- ya kaydedilir. Buzun erimeye başladığı anda ve tamamen sıvıya dönüştüğü ana kadar sıcaklık gözlemlenir. Zaman (dk) 0 1 2 3 4 5 Sıcaklık (°C) 10 5 0 0 –5 –10 ■ Beklenen sonuç: Buz erirken sıcaklık sabit kalır → bu sabit sıcaklık erime noktasıdır. Donma Noktası Deneysel Gözlem: ■ Deney Malzemeleri: Su, buzluk, termometre ■ Deney: Su bir kaba konur ve dondurucuya yerleştirilir. Belirli aralıklarla sıcaklık ölçülür. Zaman (dk) 0 1 2 3 4 5 Sıcaklık (°C) 10 5 0 0 –5 –10 ■ Beklenen sonuç: Buz erirken sıcaklık sabit kalır → bu sabit sıcaklık donma noktasıdır. Kaynama Noktası Deneysel Gözlem: ■ Deney Malzemeleri: Su, ısıtıcı, termometre, kronometre ■ Deney: Isıtıcıda ısıtılan suyun sıcaklığı belirli aralıklarla ölçülür. Kabarcıklar çıkmaya başladığı andan itibaren sıcaklık sabit kalır. Zaman (dk) 0 2 4 6 8 10 12 Sıcaklık (°C) 20 40 60 80 100 100 120 ■ Beklenen sonuç: Su 100 °C’de kaynamaya başlar ve bu sıcaklık sabit kalır → bu sıcaklık kaynama noktasıdır.