6. Sınıf Konu Özeti Etkinlik

Konu Özetli Etkinlik Kitabı TEMA TÜRKÇE 03 FARKLI DÜNYALAR 27 Ünlü Türemesi Ünsüzle biten bazı kelimeler “-cık/-cik” gibi ekleri aldığında, kelimeyle ek arasında bir ünlü harfi türer. Ayrıca bazı pekiştirmelerde de araya ü veya a gibi bir ünlü girer. Örnekler: - “bir-cik” → biricik - “yalnız” → yapayalnız Ünlü Düşmesi (Hece Düşmesi) İki heceli bazı kelimelere ünlüyle başlayan ekler getirildiğinde, ikinci hecedeki dar ünlü (ı, i, u, ü) düşer. Bazı yapım eklerinde de bu düşme görülür. Örnekler: - “burun + u” → burnu - “ağız + ı” → ağzı Ünlü Daralması A veya e harfiyle biten fiiller, “-yor” eki aldıklarında bu ünlüler daralır ve ı, i, u, ü olur. Örnekler: - “yaşa-yor” → yaşıyor - “ilerle-yor” → ilerliyor Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi) Sonu sert ünsüzle (ç, f, h, k, p, s, ş, t) biten bir kelime, yumuşak ünsüzle (c, d, g) başlayan bir ek aldı- ğında bu yumuşak ses sertleşerek ç, t, k olur. Örnekler: - “kitap + cı” → kitapçı - “renk + den” → renkten Ünsüz Yumuşaması (Yumuşama) “p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten bazı kelimelere ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde bu harfler sıra- sıyla “b, c, d, g, ğ” seslerine dönüşebilir. Örnekler: - “kitap + ı” → kitabı - “ağaç + ı” → ağacı Ünsüz Türemesi (İkizleşme) Yabancı kökenli tek heceli bazı kelimelere ünlü ile başlayan bir ek ya da yardımcı fiil geldiğinde kelime sonuna bir ünsüz eklenir. Örnekler: - “af + etmek” → affetmek - “zan + etmek” → zannetmek Ünsüz Düşmesi Bazı kelimelere “-cik, -cek” gibi ekler getirildiğinde kelime sonundaki “k” ünsüzü düşer. Örnekler: - “ufak + cık” → ufacık - “küçük + cek” → küçücek Kaynaştırma Ünsüzleri (Yardımcı Ünsüzler) Ünlü ile biten bir kelimeye, ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde kelimeler arasında “y, n, s, ş” kaynaş- tırma harfleri girer. Örnekler: - “araba + a” → arabaya - “anne + in” → annenin Ulama Ünsüz harfle biten bir kelimenin ardından ünlü harfle başlayan bir kelime gelirse bu iki kelime birbirine bağlı şekilde okunur. Bu olaya ulama denir. UYARI: Sözcükler arasında noktalama işareti varsa ulama yapılmaz. Örnek: “Babam, akşam yemeğe gelmedi.” → Ulama yapılmaz. Örnekler: - “Büyük elmalar yedik.” (Büyük_elmalar) ADIM 8 - Ses Bilgisi Aşağıda verilen kelimelerin karşısına ses olaylarını yazınız. Amacı ................................................ Zannetmek Minicik Sapasağlam ................................................ ................................................ ................................................ Fikri Bekliyor Dolabım Hissetmek ................................................ ................................................ ................................................ ................................................ Çabucak Çevre Oynuyor Rengi ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... Ünsüz Yumuşaması Ünlü Düşmesi Ünsüz Düşmesi Ünsüz Türemesi Ünlü Daralması Ünlü Düşmesi Ünsüz Düşmesi Ünsüz Yumuşaması Ünlü Düşmesi Ünl ü Türemesi Ünsüz Türemesi Ünsüz Yumuşaması